Sözleşmenin kurulmasından önceki kusurlu davranıştan kaynaklanan sorumluluk türüne “Culpa in Contrahendo” sorumluluğu adı verilmektedir. Herhangi iki taraf arasında bir sözleşme akdedilirken taraflar bir araya gelir, hak ve yükümlülüklerini somutlaştırır, sözleşmenin muhteviyatı ve şartlarını belirlerler. Söz konusu görüşmeler sözleşmenin niteliğine göre kısa veya uzun bir süre devam edebilir.
Sözleşme görüşmeleri süresince taraflar arasında temelinde Medeni Kanunu’nun 2. maddesinin bulunduğu bir güven ilişkisi meydana gelir. Taraflar arasında sözleşme görüşmelerinin başlamasıyla yaratılan bu güven dolayısıyla tarafların birbirlerine doğru bilgi verme, karşı tarafı bilmesi gereken konularda aydınlatma ve açıklamalar yapma gibi birtakım yükümlülükler yüklenirler. Bu güvene aykırı davranarak karşı tarafa veya onun koruması altındaki kişilere zarar veren kimselerin verdikleri zararı tazmin etmeleri gerektiği Yargıtay içtihatları ile de hüküm altına alınmıştır.
Bu bağlamda tedavi edilecek hayvanın hastalığının teşhisi, tedavi yol ve yöntemleri, bu yöntemlerin başarı şansı ve doğurabilecekleri riskler, tedavide kullanılacak ilaçlar ve bu ilaçların meydana getirebileceği yan etkiler ile olası riskler başta olmak üzere veteriner hekimlerin aydınlatma yükümlülüğünü tam olarak yerine getirmeleri gerekmektedir.
Tedavi edilecek hayvanın hastalığının teşhis edilememesi, yanlış teşhis edilmesi, tedavide kullanılan ilaçlar ve tedavi süreci, yol ve yöntemleri bunların olası sonuçları hakkında gerekli ve yeterli bilgilendirme ve aydınlatma yapılmamış olması durumunda sözleşme öncesi ve sözleşme görüşmelerinde kusurlu davranıldığından bahsedilebilecektir.
Veterinerlik Kliniklerinin Genel Hizmet Şekline İlişkin Sorumlulukları
Sözleşme görüşmeleri aşamasında verdiği hizmetin şekli ve muhteviyatına ilişkin olarak genele yönelmiş şekilde internet sitesi vasıtası ile bilgilendirme yapılması, internet sitesinde yer alan ifadeler ve hayvan sahibinin başvurusu ile sözlü olarak anlatılan ve klinikte verilen hizmete ilişkin verilen bilgilerin hatalı ve yanıltıcı olması halinde veteriner hekimlerin sözleşme görüşmelerinde kusurlu hareket ettiklerinden bahsedilebilecektir.
Veterinerlik Kliniklerinin Vekalet Sözleşmesinden Kaynaklı Borç ve Yükümlülükleri
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 502. maddesi;
“Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir.”
şeklinde düzenleme ihtiva etmektedir.
Söz konusu düzenleme ışığı altında veterinerlik kliniği ve hayvan sahibi arasında akdedilen sözleşmenin vekalet sözleşmesi olduğu kabul edilmektedir. Zira hayvan sahibi ile veterinerlik kliniği arasında muayene, tedavi ve bakım gibi benzeri iş veya işlemlerin ücret karşılığında veterinerlik kliniği tarafından üstlenmiş böylelikle taraflar arasında bir vekalet sözleşmesi meydana gelmiştir.
Taraflar arasında meydana gelen vekalet ilişkisi her iki tarafa da birtakım hak ve borçlar yüklemektedir, veterinerlik kliniği vekalet sözleşmesinden doğan iş görmede özen gösterme borcu, iş görmeyi vekalet verenin iradesine ve özellikle talimatına uygun yapma borcu, sadakat ve sır saklama borcu, hesap verme borcu gibi oldukça önemli borç ve yükümlülükleri vardır. Söz konusu borçlar arasında en önemli yeri teşkil eden işin yürütülmesinde sadakat ve özen borcunu ayrıca inceleyeceğiz;
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 506. maddesi;
“Vekil üstlendiği iş ve hizmetleri, vekâlet verenin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle yürütmekle yükümlüdür. Vekilin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alanda iş ve hizmetleri üstlenen basiretli bir vekilin göstermesi gereken davranış esas alınır.”
şeklinde düzenleme ihtiva etmektedir.
Bilindiği üzere vekil iş görürken yöneldiği sonucun elde edilememesinden değil bu sonuca ulaşmak için icra ettiği faaliyetin özenle görülmesinden sorumludur. Söz konusu sorumluluk ise objektif özen yükümlülüğüne tabidir.
Veterinerlik Kliniklerinin Maddi Tazminat – Manevi Tazminat Açısından Sorumluluklarının Kapsamı
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 3. maddesi;
k) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
l) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi,
şeklinde düzenlemesiyle tüketici ve tüketici işlemini tanımlamaktadır.
Söz konusu düzenleme ışığı altında veterinerlik kliniği ve ticari amaçlı olmayan hayvan sahibi arasındaki ilişkiler incelendiğinde pek çok olayda hayvan sahibinin tüketici sıfatına haiz olacağı ve taraflar arasında akdedilen vekalet sözleşmesinin de bir tüketici işlemi olacağı açıktır.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 13. maddesi;
“Ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan hizmettir.”
şeklinde düzenleme ihtiva etmektedir, veterinerlik kliniğinin vekalet sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ayıplı bir şekilde ifa edilmesi halinde;
- Hizmetin yeniden görülmesi,
- Hizmet sonucu ortaya çıkan eserin ücretsiz onarımı,
- Ayıp oranında bedelden indirim,
- Sözleşmeden dönme,
şeklinde tüketiciye birtakım seçimlik haklar tanınmakta ve Türk Borçlar Kanunu uyarınca uğramış olduğu maddi ve manevi zararın giderilmesini talep etme hakkı da ayrıca saklı tutulmaktadır. Bu kapsamda manevi tazminat talebinde Borçlar Hukukunun genel ilkeleri esas alınacaktır.